Wierzenica, gm. Swarzędz, pow. poznański, woj. wielkopolskie
Wierzenica w dokumentach pisanych pojawia się od 1153r. Tym samym jest najstarszą udokumentowaną miejscowością w gminie. Ponadto na terenie Wierzenicy znaleziono liczne ślady osadnictwa z zamierzchłych czasów. Najbardziej znanym stanowiskiem archeologicznym jest Żalik – pagórek widoczny w polu na drodze między Wierzenicą a Babicami i Wierzonką. Najstarszy odkryty tu grób pochodzi z neolitu i epoki brązu, odkryto także groby z żelaza i wczesnych lat średniowiecznych (550-1300 rok)
Miejscowość składała się z dwóch części: Wierzenicy Małej i Wierzenicy Wielkiej. Wierzenica Mała (ob. Wierzonka) należała do klasztoru cystersów w Łeknie, później była własnością książęcą, a następnie – klasztoru cysterek w Owińskach. Wierzenica Wielka zapewne od początku była własnością prywatną. Jej właścicielami byli m. in. w XIV w. – Łodziowie, później – Górkowie, w XVI w. – Ostrorogowie, w następnym stuleciu – Chudzińscy, w XVIII w. – Koźmińscy. W 1842 r. Wierzenicę kupił August Cieszkowski h. Dołęga, filozof, współzałożyciel Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Nazwa zapisana w dokumentach średniowiecznych miała różną postać i różne pochodzenie. Źródła pochodzenia nazwy to m.in. :
* od pobliskiej rzeki Wierza (a nie Główna)
* od Wierzeń czyli dwuskrzydłowej bramy na drodze do wsi
* od imienia Wierzan – legendarnego mieszkańca okolicznych lasów
* od nazwy klucza lecącego ptactwa Verenica – nazwy najbardziej zbieżnej z zapisem z 1218r – Vereniz
Najważniejsze zabytki to:
* drewniany kościół pw.św. Mikołaja z lat : 1560-1561 nawa i prezbiterium, 1771-1772 wieża wraz z grobowcem Cieszkowskich i żeliwną tablicą wiedeńską w zachodniej nawie (pomnik nagrobny Augusta Cieszkowskiego jest najcenniejszym dziełem polskiej romantycznej sztuki nagrobnej)
* chata kryta strzechą najprawdopodobniej z XVII najdalej XIX w.
* dwór Cieszkowskich z początków XIX w. z parkiem krajobrazowym
Źródła:
Dzieje wsi okolic Swarzędza – A. Kobza
Na szlaku kościołów drewnianych – J. Kowalski
Puszcza Zielonka i okolice – przewodnik turystyczny Związku Międzygminnego Puszcza Zielonka
Dwory i pałace wiejskie w Wielkopolsce – M.P. Libiccy
https://zabytek.pl/…/wierzenica-kosciol-parafialny-pw…
https://turystyka.puszcza-zielonka.pl/wierzenica
